Bliżyn

W kadencji 2011-2015 funkcję sołtysa pełniła Anna Gołębiewska.

W kadencji 2015 -2019 funkcję sołtysa pełni Józef Trzebiński.

 Od roku 2019 - nadal - funkcję sołtysa pełni Grażyna Tarabasz

Rada sołecka 2019-2023:Pela Tomasz, Szmalec Czesław, Trzebiński Józef

Rys historyczny

Najstarsza datowana wiadomość o Bliżynie pochodzi z zapisu Jana Długosza. Przekaz ten zarejestrowany w diaruszu podróży króla Władysława Jagiełły z Krakowa pod Grunwald w 1410 roku. Z 21 na 22 czerwca tegoż roku król przebywał na noclegu w Bliżynie, który wówczas był własnością dworzanian królewskiego Piotra Szafrańca z Pieskowej Skały. Jagiełło odwiedził jeszcze Bliżyn w 1419 roku.

Nazwa miejscowości Bliżyn wywodzi się z legendy o świętym Jacku Odrowążu, który przechodząc przez nasze tereny, miejscowym na pytanie :dokąd idziesz odpowiedział: „jestem bliżej niż dalej”. Miejscowość tą od wyrazu „bliżej” nazwano Bliżynem. W źródłach historycznych i literaturze spotykamy się z nazwami pochodnymi :Bliżyn, Blizin, Bliżyny i Bliszyny.

Kolejna wzmianka chronologiczna pochodzi z 1442 roku i dotyczy informacji zakupu wsi Blizyn przez Krystyna z Karwic od Piotra Szafrańca.

Rejestr poboru łanowego z 1510 roku podaje, że w osadzie znajdowała się karczma, dwie kuźnice oraz osiem łanów kmiecich.

Przez obszar obecnej gminy Bliżyn w XIII i XIV w. przebiegała główna droga handlowa od Morza Czarnego do Bałtyku poprzez Lwów, Sandomierz, Opatów, Wąchock, Opoczno, Łęczycę, Toruń.

W XVIII wieku do Bliżyna dotarła epidemia dżumy, która zdziesiątkowała mieszkańców osady. Od 1682 roku miejscowość ta przeszła na własność Świderskich , a od 1775 r. Małachowskich. Potkańscy nabyli ją w 1781 roku. Wieś w 1790 roku liczyła 20 domów zamieszkałych przez 125 osób. W tym samym roku w Bliżynie stanowiącym własność podkomorzyny Sandomierskiej Ludwiki Potkańskiej znajdował się pałac murowany i oficyny z 27 osobami służby, cegielnia, piec wapienny, wielki piec, olejarnia, budynek dworski, folwarczny, młyński, gorzelniany, browarniany oraz karczma, z którą związanych było 14 Żydów.

Hrabina Ludwika Potkańska dnia 29 sierpnia 1817 roku uczyniła zapis na dobrach zobowiązujący swoich następców do wybudowania kościoła w Bliżynie. Zapis ten potwierdził następny właściciel Aleksander Wielogłowski. Po śmierci Ludwiki Potkańskiej jej syn Jacek wybudował drewniany kościółek pod wezwaniem św. Zofii. Do kontynuacji budowy murowanego kościoła przystąpiono w 1819 roku. Władze carskie wyraziły zgodę na utworzenie nowej parafii w Bliżynie z dotychczasowej parafii Odrowąż dopiero 30 kwietnia 1888 roku.

Od dawien dawna ludzie wydobywali tu rudę, z puszczańskich drzew robili węgiel drzewny potrzebny do wypału i w prostych dymarkach wytapiali żelazo. Tradycje górniczo - hutnicze zostały potwierdzone przywilejami jakie otrzymał kuźnik z Bliżyna w 1528 roku. Gospodarczy rozkwit tych terenów rozpoczyna się z początkiem XIX w. kiedy na terenie Bliżyna działały Zakłady Górnicze z odlewnią, których właścicielem był hr. Plater oraz odlewnia „Salonowa” produkująca wyroby artystyczne.

Kryzys gospodarczy pierwszych lat XX w. spowodował krach finansowy zakładów, które były znane na całym świecie. Otrzymywały medale na wystawach w Warszawie, Moskwie i Madrycie. W okresie międzywojennym zostały przekształcone w zakłady chemiczne.

W 1831 roku powstały w Bliżynie Zakłady Wyrobów Metalowych. Następnie w 1897 – 1898 powstało Towarzystwo Akcyjne Fabryki Stali L.C. Broel – Plater w Bliżynie, które założyło odlewnie staliwa i zbudowało nieduży piec martenowski. W XIX i na początku XX wieku były w Bliżynie bite monety 8 i 12 groszowe prawdopodobnie przez Ludwika hr. Broel – Platera. Czas ich obiegu i siła nabywcza nie są znane.

W 1881 roku rozpoczynają się prace nad planami budowy kolei z Opoczna przez Bliżyn do Bzina. Następuje etap budowy kolei, który stwarza ogromne szanse rozwojowe dla Bliżyna. W dniu 24 lipca 1885 r. tłum ludzi z hr. Ludwikiem Broel - Plater, inż. Janem Witwickim oraz świtą powitali pierwszy przejazd pociągu przez Bliżyn.

W 1908 roku właścicielem Zakładów Górniczych był hr. Henryk Broel- Plater. Zakład o dużych możliwościach produkcyjnych, otrzymał wiele medali na międzynarodowych targach. Wydano drukiem w języku polskim i rosyjskim 112 stronicowy katalog wyrobów metalowych.

W okresie 1900 – 1939 na terenie gminy Bliżyn rozwinęło się szkolnictwo powszechne, spółdzielczość, ochotnicza straż pożarna, w 1914 roku powstała pierwsza apteka, działają Zakłady Górnicze, Kopalnie rudy „Skały” i „Piekło”, tartaki drzewne Podkańskiego i Rozemberga, fryszerka w Płaczkowie, cegielnia w Sołtykowie, wyrób kół w Kucębowie, wypalanie węgla drzewnego i pędzenie smoły w Kopciach i Szałasie.

Przed 1939 rokiem działały na terenie gminy Bliżyn dwa oddziały „Strzelca", siedem oddziałów Straży Pożarnej oraz harcerstwo.

Unikalne walory klimatyczno – przyrodnicze tych terenów były podstawą do opracowania w roku 1928 projektu luksusowego Uzdrowiska Sportowo – Klimatycznego pod nazwą „Bliżyn”. Bardzo nowoczesny projekt Andrzeja Boni`ego przewidywał budowę obiektów do uprawiania większości ówczesnych dyscyplin olimpijskich. Znajdować się tu miały między innymi: basen do treningów regatowych, boisko futbolowe, bieżnie, strzelnice, korty, kryte pływalnie, tor saneczkowy, lodowisko do hokeja oraz stadion dla igrzysk olimpijskich. Lokalizacja uzdrowiska sportowego w Bliżynie pozwalała na całoroczne wykorzystanie możliwości terenowo – klimatycznych. Jedynie tutaj znaleziono odpowiednie warunki do uprawiania wszystkich dyscyplin olimpijskich w jednym miejscu. Niestety lata kryzysu i wybuch II wojny światowej nie pozwolił na realizację tego ambitnego zamierzenia, które mogłoby wpłynąć na turystyczny rozwój całego regionu.

Z planów dotyczących Bliżyna zrealizowano tylko przebudowę miejscowych zakładów metalurgicznych w Wytwórnię Węgla Aktywowanego jako filię Państwowej Fabryki Amunicji w Skarżysku – Kamiennej.

Gmina Bliżyna w przeciągu dziejów była terenem walk narodowo- wyzwoleńczych. Powstańcy styczniowi, a później żołnierze Armii Krajowej mogli liczyć zawsze na przychylność i pomoc miejscowej ludności.

W czasie II wojny światowej na terenie Bliżyna Niemcy utworzyli obóz dla jeńców radzieckich, który w 1942 roku został przekształcony w obóz karny dla Polaków i Żydów, od 1944 r. stanowił filię obozu w Majdanku. Łącznie w obozie zginęło około 7-8 tysięcy jeńców radzieckich, ok. 3000 Żydów i około 200 Polaków. Groby żołnierzy radzieckich upamiętnione zostały cmentarzem koło wsi Jastrzebia, o Żydach i Polakach niestety zapomniano i nie zidentyfikowane jest dziś miejsce ich pochowania.

W latach powojennych rozwój Gminy związany był głównie z przemysłem chemicznym i drzewnym.

ZABYTKI

Modrzewiowy kościółek z 1818 roku pod wezwaniem św. Zofii. Modrzewiowy kościółek zbudowany w 1818 r., p.w. świętej Zofii. Jego fundatorem był Jacek Potkański, dziedzic dóbr Bliżyna. Do 1887 r. kościół ten pełnił funkcje kaplicy dworskiej i był obsługiwany przez kapelanów dworskich. Uroczyste utworzenie parafii nastąpiło 23 sierpnia 1888 r. na podstawie dekretu biskupa sandomierskiego ks. Antoniego Sotkiewicza. Na terenie otaczającym kościółek znajdują się nagrobki właścicieli Bliżyna i okolicznych miejscowości

Najstarszym zabytkiem techniki w gminie jest pozostałość zespołu odlewni.

Z tych czasów pochodzą wybudowane dla potrzeb zakładów zachowane w niezmienionej do dziś formie architektonicznej drewniane domy: urzędnicze i robotnicze. Stanowią one unikalny na skalę europejską przykład budownictwa socjalnego z początku XIX w.

Na początku XIX w. powstał neogotycki pałac rodziny Platerów. Do czasów obecnych zachowało się tylko jego zachodnie skrzydło z wozownią i oficyną gdzie obecnie ma siedzibę Gminny Ośrodek Kultury.

Kościół pod wezwaniem Św. Ludwika. Wybudowany w latach 1886-1900 z kamienia ciosowego neogotyckiego o układzie trzynawowym.

Ówczesny proboszcz, ksiądz Julian Piontek, rozpoczął w roku 1893 energiczne starania uzyskanie pozwolenia na budowę murowanego kościoła. W maju 1895 roku rząd wydał zgodę na dalszą budowę i zbieranie składek. „Koszty budowy nowej świątyni wziął na się znany ze swej szlachetności, pracy i zapobiegliwości o domy Boże Ludwik hrabia Plater” – pisze ksiądz Wiśniewski. W akcie erekcyjnym wmurowanym w fundamenty napisano o zaczętej w roku 1817 przez hrabinę Potkańską budowie świątyni „wskutek rozmaitych przeszkód zaniechanej” i kontynuowaniu jej w tym samym miejscu, dzięki funduszom Ludwika Platera i ofiarności parafian. Nowy kościół otrzymuje za patrona św. Ludwika zaś wznoszony będzie pod dozorem budowniczego hr. Antoniego Czapskiego.
Po czterech latach budowę ukończono, a konsekracji dokonał w dniu 8 lipca 1900 roku biskup Antoni Ksawery Sotkiewicz. Kościół według opisu księdza Jana: „wystawiony z ciosu, zewnątrz nietynkowany, zasklepiony, głównym ołtarzem na wschód zwrócony”, ma trzy nawy w układzie bazylikowym oraz „prezbiterium obszerne i widne”.

Interesującymi zabytkami świadczącymi o świetności miejsca, są bite tutaj monety prywatne. Znane są dwa ich rodzaje 8 i 12 groszowe z napisem na awersie „Bliżyn”.

Warunki geograficzne

 Sołectwo położone jest w północno - wschodniej części gminy Bliżyn na terenach zaliczanych do strefy ochronnej Suchedniowsko- Oblęgorskiego Parku Krajobrazowego.

Ogólna powierzchnia to 574,3309 ha

Klimat

 Klimat lokalny i mikroklimaty obszarów sołectwa Bliżyn cechują na ogół korzystne warunki klimatyczno - zdrowotne. Mało korzystne i niekorzystne warunki klimatyczno - zdrowotne ograniczają się do doliny Kamiennej i Północnych stromych stoków wzniesień. Dolina Kamiennej to obszar inwersyjny o niekorzystnych warunkach gruntowo- wodnych, stagnacji chłodnych i wilgotnych mas powietrza oraz małego nasłonecznienia z powodu spadków terenu. Tereny inwersyjne są też na ogół słabo napowietrzane. W przypadku Kamiennej na odcinku biegu przez sołectwo Bliżyn jest jednak pod tym względem nienajgorzej.

Sfera społeczna Ludność

Liczba mieszkańców wg stanu na dzień 31.12.2015 r. - 1742 osób;

Liczba mieszkańców stan na 31.12.2021 r- 1707 osób.

Oświata

Na terenie sołectwa funkcjonuje Zespół Szkół w jego skład wchodzą Szkoła Podstawowa i  Gimnazjum .

Obwód Szkoły Podstawowej w Bliżynie: Bliżyn, Brzeście, Bugaj, Drożdżów, Gilów, Gostków, Jastrzębia, Ubyszów, Wojtyniów, Wołów, Zagórze. Gimnazjum obejmuje swoim obwodem teren całej gminy.  Szkoła Podstawowa i Gimnazjum mieści się w jednym budynku i uczniowie korzystają ze wspólnych klaso – pracowni.

Służba zdrowia

Na terenie sołectwa Bliżyn funkcjonuje Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej, czynny od 8.00 do 19.00. W godzinach nocnych, tj. od godz. 19.00 do 7.00 rano, w soboty od godz. 13.00 oraz niedzielę, święta i dni ustawowo wolne od pracy, opiekę w przypadku nagłych zachorowań pełni Świętokrzyskie Centrum Ratownictwa i Transportu Medycznego Oddział Skarżysko – Kam. Opieką tą objęte są osoby zadeklarowane do lekarzy SP ZOZ w Bliżynie.

Bezpieczeństwo publiczne

Ochotnicza Straż Pożarna

W zakresie ochrony przeciwpożarowej na terenie sołectwa działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, działająca w Krajowym Systemie Ratowniczo Gaśniczym.  Większość pożarów to pożary lasów, poszycia leśnego i traw na nieużytkach. Przyczynami tych pożarów najczęściej bywa nieostrożność osób dorosłych lub podpalenie. Tutejsza jednostka dysponuje  samochodami bojowymi oraz niezbędnym sprzętem do prowadzenia akcji gaśniczych.

Kultura

Na terenie sołectwa działa Gminny Ośrodek Kultury wraz z biblioteką o licznym księgozbiorze.

Na terenie sołectwa w działają:

Towarzystwo Przyjaciół Bliżyna - powstało w początkach lat 80-tych z inicjatywy miejscowej inteligencji oraz działaczy społecznych skupionych wokół inż. dr Stanisława Barańskiego, leśnika, badacza i znawcy przyrody puszczy Świętokrzyskiej. Staraniem towarzystwa wydawano „Notatnik Bliżyński”, czasopismo o popularno - naukowym charakterze poświęcone dalszym i bliższym dziejom Bliżyna i okolic oraz jego środowisku przyrodniczemu. Poszczególne numery „Notatnika Bliżyńskiego” są dzisiaj podstawowym kompedium wiedzy na temat Bliżyna. Od 2021 r prezesem Towarzystwa jest p. Izabela Sierko.

Gminny Ośrodek Kultury – mieści się w zabytkowym pałacyku zwanym przez Bliżynian „Zameczkiem”, jedna z najprężniej działających od 1979 roku placówek tego typu w województwie świętokrzyskim. Prowadzi szeroko zakrojoną działalność animatorską, artystyczną, etnograficzną a także sportowo – rekreacyjną. Siedziba wielu znanych w regionie zespołów artystycznych tj. chóru „Lutnia”, Kapela Ludowa „Bliżej Serca”, Zespołu Ludowego „Sobótka”. W ośrodku działają teatrzyki dziecięce, zespół recytatorski, klub plastyczno- fotograficzny, sekcja szachowa LZS „Kordian”.

Infrastruktura Techniczna

Zaopatrzenie w wodę

 Oczyszczalnia ścieków w Wojtyniowie

Na terenie sołectwa funkcjonuje wodociąg z ujęcia wody w Gostkowie.

 Ujęcie wody składa się z dwóch studni głębinowych o zatwierdzonych zasobach eksploatacyjnych q= 120 m³/h. Woda ujmowana w Gostkowie nie wymaga uzdatniania ani dezynfekcji. Istnieje jednak możliwość chlorowania wody.

Energetyka

Wyposażenie gospodarstw domowych w instalację elektryczną

Sołectwo jest obsługiwane przez Rejonowy Zakład Energetyczny w Skarżysku – Kam.

Komunikacja Drogi

Przez teren sołectwa Bliżyn przebiega droga krajowa nr 42 Końskie - Skarżysko - Rudnik – nawierzchnia ulepszona z masy asfaltobetonowej oraz drogi powiatowe Bliżyn – Wojtyniów – Jastrzębia – Zbrojów i Bliżyn – Sorbin – Odrowążek oraz gminne: - ul. Zafabryczna, ul. Henryków, ul. Wąska, ul. Szkolna, ul. VI Wieków Bliżyna, ul. Jana Opary, ul. Sobieskiego, ul. Rudowskiego, ul. Zgodna, ul. Piaskowa, ul. 1-go Maja, ul. Leśna, ul. Boczna, ul. Przechodnia, ul. Planty, ul. Towarowa, ul. Podleśna, ul. Dębowa, ul. Skrajna oraz inne drogi pozostające pod zarządem gminy.

SFERA GOSPODARCZA 

Na terenie sołectwa Bliżyn nie funkcjonują większe zakłady przemysłowe.

 Leśnictwo

Powierzchnia lasów prywatnych i państwowych w sołectwie Bliżyn

Typy siedliskowe lasu są zróżnicowane i powstały w ścisłej zależności od typów gleb.

Panującymi gatunkami w drzewostanie są:

- sosna (55%).

- jodła (30%).

Gatunkami towarzyszącymi są: brzoza, osika, dąb, klon i olsza. Osobliwością jest modrzew polski, rodzimego pochodzenia. Przeważającą część powierzchni leśnej stanowią lasy państwowe (ok. 87% powierzchni leśnej ogółem). Należą do Nadleśnictw: Skarżysko-Kamienna, Suchedniów oraz Nadleśnictwo Stąporków.